Theo Điều 36 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017):
Cải tạo không giam giữ là hình phạt áp dụng đối với người phạm tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng, không cần thiết phải cách ly khỏi xã hội, giao cho cơ quan, tổ chức hoặc chính quyền địa phương giám sát, giáo dục.
Người bị phạt cải tạo không giam giữ:
-
Không bị tạm giam, không đi tù;
-
Vẫn được ở nhà, đi làm, sinh hoạt bình thường;
-
Bị khấu trừ 5–20% thu nhập hàng tháng (nộp cho Nhà nước);
-
Thời hạn: từ 6 tháng đến 3 năm;
-
Thời gian chấp hành được tính từ khi bản án có hiệu lực.
👉 Nói cách khác, đây là hình phạt chính, không phải án treo.
🔹 2. “Án treo” là gì?
Theo Điều 65 BLHS:
Án treo là việc Tòa tuyên hình phạt tù, nhưng cho tạm hoãn thi hành, nếu người đó có nhân thân tốt, phạm tội ít nghiêm trọng, có nhiều tình tiết giảm nhẹ, không cần cách ly khỏi xã hội.
Người được án treo:
-
Vẫn bị coi là có tội, nhưng không phải đi tù nếu chấp hành tốt trong thời gian thử thách.
-
Nếu tái phạm trong thời gian thử thách, án treo sẽ bị hủy, phải đi chấp hành án tù gốc, và xử thêm án mới.
🔹3. Giải thích hiểu lầm: “Không được án treo thì không thể cải tạo không giam giữ”
Điều này không hoàn toàn đúng, nhưng thường đúng trong thực tế xét xử, lý do như sau:
-
Cải tạo không giam giữ chỉ áp dụng nếu Tòa thấy hành vi chưa đến mức phải phạt tù.
➜ Nếu đã đủ yếu tố cần tuyên phạt tù, thì Tòa mới xét đến án treo.
➜ Nói cách khác: cải tạo không giam giữ thường là mức nhẹ hơn cả án treo. -
Trong thực tiễn tố tụng, nếu Tòa án đã tuyên mức hình phạt tù, nhưng người phạm tội không đủ điều kiện án treo, thì Tòa không chuyển sang cải tạo không giam giữ nữa.
➜ Vì họ coi rằng mức độ nguy hiểm của hành vi đã vượt qua giới hạn cho cải tạo không giam giữ. -
Đặc biệt, người tái phạm, phạm tội có tính chất côn đồ, nhiều lần, hoặc đã bị án treo trước đó, thì Tòa gần như không áp dụng cải tạo không giam giữ.
➜ Khi đó, án tù giam là gần như chắc chắn.
🔹 4. Trường hợp của cháu
-
Cháu vừa hết án treo, chưa được xóa án tích, lại phạm cùng tội “Gây rối trật tự công cộng”.
-
Về lý thuyết, cháu không còn đủ điều kiện án treo, và cũng không phù hợp để áp dụng cải tạo không giam giữ, vì:
-
Đây là tái phạm (Điều 53 BLHS);
-
Không còn được coi là nhân thân tốt;
-
Hành vi thể hiện chưa cải tạo sau án trước.
-
👉 Do đó, trong thực tế xét xử, Tòa sẽ không áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ, mà tuyên phạt tù giam, nhưng có thể cho hưởng mức thấp nhất trong khung.
🔹 5. Hướng xử lý khôn ngoan trong trường hợp này
-
Dù không còn cửa án treo hay cải tạo không giam giữ, cháu vẫn nên:
-
Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải.
-
Khắc phục hậu quả, xin lỗi người bị hại hoặc cộng đồng.
-
Thu thập các giấy xác nhận nhân thân, việc làm, học tập.
-
Đề nghị áp dụng Điều 54 BLHS – cho hình phạt dưới mức thấp nhất của khung (vẫn là tù giam nhưng có thể rất ngắn, vài tháng).
-
Sau này cải tạo tốt, đề nghị giảm án hoặc tha tù trước thời hạn theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
-
🔹 6. Tóm tắt kết luận
| Câu hỏi | Trả lời |
|---|---|
| Cải tạo không giam giữ có nhẹ hơn án treo không? | ✅ Có, vì là hình phạt chính, không phải tù. |
| Nếu không được án treo có thể xin cải tạo không giam giữ không? | ⚠️ Về lý thuyết có, nhưng thực tế rất hiếm, nhất là khi đã có tiền án hoặc tái phạm. |
| Trường hợp của cháu (tái phạm tội gây rối trật tự công cộng) có được án treo hoặc cải tạo không giam giữ không? | ❌ Không, gần như chắc chắn phải chấp hành án tù giam, nhưng có thể xin mức thấp nhất nếu ăn năn, khắc phục tốt. |
📞 LUẬT SƯ TRẦN THỊ HIỀN – CÔNG TY LUẬT TNHH HIỀN PHÚC HÀ NỘI
📍 Địa chỉ: P428 – VP3, Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hà Nội;
📍 Địa chỉ:rụ sở: Thôn 2, xã Nam Phù, thành phố Hà Nội;
📞 Hotline: 0962 282 418;
✉ Email: hienphuchn@gmail.com;
🌐 Website: hienphuclaw.com.
