Chia sẻ về vấn đề Tội phạm vị thành niên, Luật sư Trần Thị Hiền – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiền Phúc Hà Nội cho biết hiện nay đang có rất nhiều trẻ em bị giam, gọi là trẻ em vì các em còn độ tuổi đang đi học, có em mới hôm qua vẫn đeo khăn quàng đỏ, nhưng hôm nay đã bị tạm giữ, tạm giam, thậm trí là giam giữ. Trong vài năm gần đây lứa tuổi học trò phạm tội có nguy cơ tăng rất mạnh, đặc biệt là nhóm tội :cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, đua xe trái phép, trộm cắp thậm trí là cướp giật tài sản. Điều đáng nói là các em sau khi bị bắt vẫn rất hồn nhiên, ngây ngô có em vẫn khóc vì nhớ bố mẹ. Vậy trách nhiệm của người lớn, những bậc làm cha làm mẹ phải làm gì? liệu chúng ta có lỗi phần nào để cho con mình vào vòng pháp lý hay không? Hãy cũng luật sư chia sẻ dưới góc nhìn pháp lý…
1. Câu chuyện đau lòng từ một vụ án trẻ vị thành niên
Trong một buổi làm việc gần đây tại trại giam, tôi gặp một cháu sinh năm 2009, đúng bằng tuổi con trai út của tôi. Sự ngây thơ, hồn nhiên và ánh mắt còn vương nét trẻ con của cháu khiến tôi không khỏi day dứt.
Cháu bị truy tố về tội trộm cắp tài sản theo khoản 1, Tòa sơ thẩm xử 12 tháng tù giam.
Diễn biến vụ việc khá đơn giản:
-
Cháu được hai thanh niên cùng quê rủ vào khu nhà ở sinh viên.
-
Cháu đứng ngoài “trông”, còn họ vào lấy trộm xe máy.
-
Cả ba dùng xe đi về quê.
-
Khi bị công an kiểm tra, các cháu thành thật khai nhận.
Khi được hỏi lý do, cháu nói đã ra Hà Nội xin việc nhưng không xin được, lại lỡ nói dối bố mẹ rằng đã tìm được việc, nên gia đình không gửi tiền. Vì không có tiền về quê, nhóm cháu nảy sinh suy nghĩ nông nổi và dẫn đến phạm tội.
Đáng chú ý hơn, khi tôi hỏi vì sao cháu bỏ học, cháu chỉ nói:
“Cháu học không vào…”
Tại sao cháu chưa xin được việc lại không nói thật với bố mẹ: cháu nói “cháu sợ mẹ buồn, mẹ lo..”
Tôi nói “bố cháu vừa bị tai biến nhẹ, mẹ đang chăm bố ở viện, cháu có biết không” Cháu buồn và nước mắt rơi “Cháu rất nhớ bố mẹ, cháu rất ân hận…”
Một câu nói đơn giản nhưng phản ánh lỗ hổng lớn về định hướng, kỹ năng, môi trường sống và sự gắn kết gia đình.
2. Sự thật đau lòng bên trong trại giam
Trao đổi với quản giáo phụ trách khu phạm nhân trẻ tuổi, tôi được biết:
-
Rất nhiều trẻ vị thành niên vào trại với nhận thức non nớt.
-
Có cháu đến bữa ăn còn khóc vì nhớ mẹ, không nuốt nổi cơm.
-
Quản giáo phải dỗ dành các cháu như dỗ con nhỏ ở nhà.
Điều này cho thấy những đứa trẻ này về tâm lý vẫn chưa trưởng thành, nhưng pháp luật vẫn phải xử lý theo quy định khi các hành vi đã cấu thành tội phạm.
3. Góc nhìn pháp lý: Trách nhiệm hình sự của trẻ từ 14–18 tuổi
Một trong những hiểu lầm lớn nhất của phụ huynh là:
“Trẻ còn nhỏ thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.”
Điều này không đúng.
✔ Từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi
Trẻ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với các tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng – tức là tội có mức hình phạt cao nhất từ 7 năm tù trở lên.
✔ Từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi
Trẻ chịu trách nhiệm hình sự đối với hầu hết các tội danh, trừ vài tội luật quy định chủ thể phải từ 18 tuổi trở lên.
Như vậy, chỉ một hành vi bồng bột, nông nổi, hoặc nghe theo rủ rê cũng có thể khiến trẻ đánh đổi bằng nhiều năm tuổi trẻ sau song sắt.
4. Nguyên nhân: Không chỉ từ trẻ, mà từ gia đình – nhà trường – xã hội
Qua nhiều vụ án trẻ vị thành niên mà tôi tham gia, tôi nhận thấy ba nhóm nguyên nhân chính:
(1) Gia đình: thiếu kết nối – thiếu lắng nghe
-
Trẻ sợ nói thật với cha mẹ.
-
Áp lực thành tích khiến trẻ không dám thừa nhận thất bại.
-
Cha mẹ mải mưu sinh, thiếu thời gian định hướng và giám sát.
Trường hợp cháu sinh năm 2009 trên đây cũng vậy. Chỉ vì ngại nói thật với mẹ, cháu đã rơi vào sai lầm nghiêm trọng.
(2) Nhà trường: thiên về kiến thức – thiếu kỹ năng sống
Nhiều trường học chú trọng học thuật nhưng bỏ quên giáo dục pháp luật, kỹ năng từ chối, kỹ năng xử lý tình huống và định hướng nghề nghiệp.
(3) Xã hội: môi trường nhiều cám dỗ – ít điểm tựa
Thanh thiếu niên dễ bị lôi kéo, dễ tin bạn, thiếu bản lĩnh và không có người hướng dẫn.
5. Bài học cảnh tỉnh: Trách nhiệm chung của người lớn
✔ Với học sinh
-
Đừng vì sĩ diện mà nói dối cha mẹ.
-
Đừng theo bạn xấu để rồi hủy hoại tương lai.
-
Khi gặp khó khăn, hãy tìm người lớn để giúp đỡ.
Một quyết định sai có thể khiến trẻ ân hận cả đời.
✔ Với cha mẹ
-
Hãy nói chuyện với con mỗi ngày.
-
Hãy để con được chia sẻ thật, dù đó là thất bại.
-
Hãy quan tâm đến đời sống cảm xúc của con, không chỉ điểm số.
✔ Với giáo viên và nhà trường
-
Tăng cường giáo dục pháp luật, kỹ năng sống, kỹ năng tự bảo vệ.
-
Chủ động phát hiện những học sinh có biểu hiện bất thường để hỗ trợ.
✔ Với xã hội
-
Cần nhiều hơn các chương trình hỗ trợ thanh thiếu niên, đặc biệt là trẻ từ nông thôn lên thành phố tìm việc.
-
Cộng đồng cần tạo ra môi trường an toàn, lành mạnh và định hướng tích cực.
6. Kết luận: Đừng để pháp luật dạy con bằng một bản án
Mỗi lần làm việc với trẻ vị thành niên trong các vụ án hình sự, tôi đều cảm thấy day dứt. Bởi lẽ:
Trước pháp luật, các cháu là bị can, bị cáo.
Nhưng trước mắt tôi, các cháu vẫn chỉ là những đứa trẻ thiếu sự dẫn dắt.
Xã hội mạnh hơn khi trẻ em được bảo vệ, được giáo dục và được định hướng đúng.
Và mỗi gia đình mạnh hơn khi cha mẹ và con cái biết lắng nghe nhau nhiều hơn.
Hãy bắt đầu bằng việc nói chuyện với con hôm nay, trước khi quá muộn.
📞 THÔNG TIN LIÊN HỆ CHÍNH THỨC
CÔNG TY LUẬT TNHH HIỀN PHÚC HÀ NỘI;
📍 Địa chỉ trụ sở: Thôn 2, xã Nam Phù, thành phố Hà Nội
📍 Địa chỉ giao dịch: P428 – VP3, Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hà Nội
📞 Hotline tư vấn pháp lý: 0962 282 418
✉ Email: hienphuchn@gmail.com;
🌐 Website: hienphuclaw.com;
Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsu.hien?
