Nhiều người rơi vào cảnh hôn nhân không hạnh phúc, muốn chấm dứt cuộc sống chung nhưng lại vướng mắc về mặt pháp lý do kết hôn trái pháp luật. Khi muốn thực hiện ý định ly hôn, những trường hợp kết hôn mà không được pháp luật công nhận sẽ không thể tiến hành thủ tục ly hôn như theo quy định thông thường.
Việc ly hôn khi kết hôn trái pháp luật phức tạp và khó khăn hơn thông thường (Ảnh minh họa)
Như nào là kết hôn trái pháp luật? Việc chung sống như vợ chồng khi chưa đăng ký kết hôn có phải là kết hôn trái pháp luật? Làm sao để tiến hành các thủ tục ly hôn khi rơi vào một trong những trường hợp kết hôn trái phép? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những thắc mắc trên.
I. Kết hôn trái pháp luật là gì?
Theo Khoản 6 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, kết hôn trái pháp luật là việc nam, nữ đã đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng một bên hoặc cả hai bên vi phạm điều kiện kết hôn.
Các điều kiện này bao gồm độ tuổi kết hôn, tình trạng hôn nhân, sự tự nguyện và không thuộc các trường hợp bị cấm như kết hôn giả, cưỡng ép kết hôn hay kết hôn giữa những người có quan hệ huyết thống. Dù có giấy chứng nhận kết hôn, quan hệ này vẫn không được pháp luật công nhận và có thể bị tuyên hủy bởi tòa án.
II. Các trường hợp kết hôn trái pháp luật
Theo Điều 5,8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, các trường hợp được xem như kết hôn trái pháp luật bao gồm:
- Nam chưa đủ từ 20 tuổi trở lên, nữ chưa đủ từ 18 tuổi trở lên;
- Việc kết hôn không diễn ra tự nguyện;
- Một hoặc hai bên vợ, chồng mất năng lực hành vi dân sự khi đăng ký kết hôn
- Kết hôn giả, cưỡng ép, lừa dối kết hôn, cản trở kết hôn;
- Tảo hôn;
- Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ;
- Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;
* Việc không đăng ký kết hôn mà chung sống như vợ chồng không được xem như kết hôn trái pháp luật, tuy nhiên do chưa xác lập mối quan hệ vợ chồng nên khi xảy ra mâu thuẫn, tranh chấp pháp lý hoặc muốn ly hôn sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi hai bên.
III. Có thể ly hôn khi kết hôn trái pháp luật hay không?
Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Tòa án sẽ thực hiện việc xử lý việc kết hôn trái pháp luật theo quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 và pháp luật về tố tụng dân sự. Việc tiến hành ly hôn sẽ được xem như hủy kết hôn trong trường hợp kết hôn trái pháp luật.
Kết hôn trái pháp luật vẫn có thể ly hôn (Ảnh minh họa)
Như vậy, hai bên vẫn có thể ly hôn ngay cả khi kết hôn trái pháp luật. Khi một hoặc cả hai bên yêu cầu ly hôn, tòa án sẽ ra quyết định hủy kết hôn và giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự về việc ly hôn, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của vợ chồng. Khi đó, hai bên kết hôn sẽ chấm dứt quan hệ như vợ chồng; ngoài ra, quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con được giải quyết theo quy định về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn.
Với trường hợp hai người không đăng ký kết hôn mà chung sống như vợ chồng, do chưa xác lập quan hệ hôn nhân theo quy định pháp luật nên sẽ không phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng. Khi thực hiện ly hôn, Tòa án thụ lý sẽ không công nhận hai bên có quan hệ vợ chồng, tuy nhiên việc phân chia tài sản và quyền nuôi con sẽ được xử lý như đối với trường hợp ly hôn thông thường.
Khoản 1 Điều 16 Luật Hôn nhân và Gia Đình quy định về việc giải quyết tài sản đối với trường hợp nam, nữ sống chung với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn như sau:
“Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.”
IV. Thủ tục hủy kết hôn trái pháp luật
Điều 3 Thông tư liên tịch số 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định về thủ tục hủy kết hôn trái pháp luật như sau:
Thứ nhất, người có quyền và muốn yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật chuẩn bị những giấy tờ sau để gửi cho Tòa án có thẩm quyền.
– *Đơn yêu cầu hủy kết hôn;
– Giấy chứng nhận kết hôn hoặc giấy tờ, tài liệu khác chứng minh đã đăng ký kết hôn;
– Tài liệu, chứng cứ chứng minh việc kết hôn vi phạm điều kiện kết hôn.
Mẫu đơn yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM ĐƠN YÊU CẦU GIẢI QUYẾT VIỆC DÂN SỰ (V/v: Hủy kết hôn trái pháp luật) Kính gửi: Tòa án nhân dân………………………………………………………………. (1) Người yêu cầu giải quyết việc dân sự: (2)…………………………………………………………… Địa chỉ: (3) …………………………………………………………………………………………………………. Số điện thoại (nếu có): …………………………..; Fax (nếu có):………………………………….. Địa chỉ thư điện tử (nếu có): …………………………………………………………………………………. Tôi xin trình bày với Tòa án nhân dân (1) …………………………………………………………… – Những vấn đề yêu cầu Tòa án giải quyết: (4) Hủy việc kết hôn trái pháp luật giữa ông …………………………………… và bà ……………………………. – Lý do, mục đích, căn cứ của việc yêu cầu Tòa án giải quyết đối với những vấn đề nêu trên: (5)…..………………………………………………………………………………………………………… – Tên và địa chỉ của những người có liên quan đến những vấn đề yêu cầu Tòa án giải quyết: (6) ……………………………………………………………………………………………………………. – Các thông tin khác (nếu có): (7) …………………………………………………………………………. Tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn yêu cầu: (8) 1. ……………………………………………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………………………………………………. Tôi (chúng tôi) cam kết những lời khai trong đơn là đúng sự thật. ………., ngày……tháng……năm…. (9) NGƯỜI YÊU CẦU (10) |
Chi tiết mẫu đơn yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật: don-yeu-cau-huy-ket-hon-trai-phep_0808160137_2003215506
Thứ hai, Tòa án sẽ xem xét đơn yêu cầu, tiến hành thụ lý, giải quyết yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật. Khi xử lý yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật, Tòa án sẽ căn cứ vào quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình có hiệu lực tại thời điểm xác lập quan hệ hôn nhân để xác định việc kết hôn có trái pháp luật hay không.
Trong trường hợp có đăng ký kết hôn nhưng đăng ký tại không đúng cơ quan mà yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc ly hôn, Tòa án tuyên bố không công nhận quan hệ hôn nhân giữa họ đồng thời hủy Giấy chứng nhận kết hôn và thông báo cho cơ quan hộ tịch đã đăng ký kết hôn để xử lý. Việc phân chia tài sản và quyền nuôi con (nếu có con) vẫn sẽ được xử lý theo thỏa thuận giữa các bên, dựa trên quy định pháp luật.
Với trường hợp chung sống với nhau như vợ chồng mà không có đăng ký kết hôn và có yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc yêu cầu ly hôn thì Tòa án tuyên bố không công nhận quan hệ hôn nhân giữa họ. Việc phân chia tài sản và quyền nuôi con (nếu có con) vẫn được xử lý theo thỏa thuận giữa các bên, dựa trên quy định pháp luật.
______________________________________________________________________________________________
📍 Công ty Luật TNHH Hiền Phúc Hà Nội
Luôn đồng hành cùng sự thật – bảo vệ công lý, bảo vệ sự bình yên cho mỗi gia đình.
☎️ Hotline tư vấn: 0962 282 418
🌐 Website 1: hienphuclaw.com.vn
Địa chỉ giao dịch: VP3, Bán đảo Linh Đàm, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, TP.Hà Nội
Trụ sở: Thôn 2, xã Vạn Phúc, huyện Thanh Trì, TP.Hà Nội.
