Câu chuyện pháp lý: Cậu học trò 16 tuổi và bản án 12 tháng tù giam – Có quá nặng không cho một lần lầm lỡ?
Là người làm nghề luật nhiều năm, tôi – Luật sư Trần Thị Hiền, Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiền Phúc – đã từng chứng kiến nhiều vụ án khiến mình day dứt. Nhưng có những vụ khiến tôi không khỏi trăn trở, đặc biệt khi người phạm tội là một đứa trẻ mới hơn 16 tuổi, còn chưa kịp trưởng thành.
1. Câu chuyện của Nguyễn Văn A – tuổi 16 và bước ngoặt buồn
Nguyễn Văn A, học sinh lớp 10, mới 16 tuổi 4 tháng, sống cùng cha mẹ tại một tỉnh Miền Trung. Vì ham chơi và thiếu sự kiểm soát, A đã đi theo nhóm bạn lớn tuổi thực hiện hành vi trộm cắp một chiếc xe máy trị giá khoảng 20 triệu đồng.
Sau khi bị phát hiện, cơ quan điều tra xác định đây là hành vi “Trộm cắp tài sản” theo Điều 173 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Tại phiên tòa sơ thẩm, Tòa đã tuyên án người chủ mưu, đủ 18 tuổi, là người rủ rê, tổ chức – bị tòa tuyên 15 tháng tù giam.
Thế nhưng, điều khiến nhiều người bất ngờ là Nguyễn Văn A, dù nhỏ tuổi hơn (chưa đủ tuổi thành niên), phạm tội lần đầu, chưa có tiền án, tiền sự, vẫn bị tuyên 12 tháng tù giam và trước đó đã áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam.
Chỉ 3 tháng chênh lệch giữa người đầu vụ và đứa trẻ mới 16 tuổi khiến dư luận và chính những người làm nghề như tôi không khỏi chạnh lòng.
2. Mức án 12 tháng tù giam – liệu có quá nặng cho một cậu bé chưa tròn 17 tuổi?
Về mặt pháp lý, việc xét xử của Tòa án có căn cứ:
-
Hành vi của A đã hoàn thành, tài sản bị chiếm đoạt có giá trị cụ thể,
-
Có sự cấu kết, phân công vai trò,
-
Và tội danh “Trộm cắp tài sản” thuộc nhóm tội xâm phạm sở hữu, gây ảnh hưởng trật tự xã hội.
Tuy nhiên, về chính sách hình sự đối với người dưới 18 tuổi, pháp luật Việt Nam đã đặt nguyên tắc nhân đạo và giáo dục lên hàng đầu.
📘 Điều 91 Bộ luật Hình sự 2015 nêu rõ:
“Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội nhằm giúp họ nhận ra sai lầm, sửa chữa lỗi lầm và phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích.”
📘 Điều 100 Bộ luật Hình sự 2015 cũng quy định:
“Người dưới 18 tuổi phạm tội có thể được miễn hình phạt tù, được áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, hoặc cho hưởng án treo nếu có nơi cư trú rõ ràng và có người giám sát.”
Với trường hợp Nguyễn Văn A:
-
Phạm tội lần đầu,
-
Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải,
-
Gia đình có nơi cư trú rõ ràng,
-
Và bị người lớn lôi kéo,
thì việc áp dụng hình phạt tù giam 12 tháng là có phần nghiêm khắc, chưa thể hiện đúng tinh thần nhân đạo và định hướng giáo dục của pháp luật hình sự dành cho người chưa thành niên.
3. So sánh và suy ngẫm – công bằng trong xét xử không chỉ nằm ở con số
Người đầu vụ – là người chủ động rủ rê, tổ chức, đã thành niên, bị tuyên 15 tháng tù giam.
Người nhỏ tuổi, bị lôi kéo, phạm tội lần đầu, chưa thành niên lại bị 12 tháng tù giam – chỉ thấp hơn 3 tháng.
Nếu xét tương quan vai trò, nhận thức, và khả năng cải tạo, thì mức chênh lệch này quá nhỏ, chưa phản ánh được chính sách hình sự đặc thù cho người dưới 18 tuổi.
Một bản án có thể “đúng luật”, nhưng để “đúng người – đúng mục đích – đúng chính sách”, cần được cân nhắc ở yếu tố nhân văn và khả năng giáo dục.
4. Điều xã hội cần – không chỉ là trừng phạt mà là cơ hội làm lại
Một cậu bé 16 tuổi, chỉ vì ham chơi, bị lôi kéo, đã phải đánh đổi cả tuổi thanh xuân bằng 12 tháng tù giam.
Tôi vẫn luôn tin rằng: pháp luật nghiêm minh nhưng cũng phải nhân hậu. Với người chưa thành niên, một bản án cải tạo tại địa phương, án treo, hay biện pháp giáo dục tại phường xã có thể giúp các em nhận ra lỗi lầm mà không đánh mất tương lai.
Bởi trừng phạt mà không giáo dục, chỉ khiến mất đi một cuộc đời đáng lẽ có thể cứu vãn.
5. Lời kết – Nhìn lại để thương và để nghĩ
Câu chuyện của Nguyễn Văn A là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả gia đình, nhà trường và xã hội.
Khi chúng ta lơ là trong việc định hướng con trẻ, đôi khi hậu quả lại là một bản án – không chỉ dành cho đứa trẻ, mà còn cho cả những người làm cha mẹ.
Pháp luật luôn nghiêm minh, nhưng với người chưa thành niên, “nghiêm” không nên đồng nghĩa với “nặng”.
Điều quan trọng hơn là giúp các em nhận ra sai lầm, biết sám hối và có cơ hội quay về làm người tốt.
📞 Liên hệ tư vấn pháp lý
Luật sư Trần Thị Hiền – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hiền Phúc
📍 Địa chỉ giao dịch: P428-VP3, Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hà Nội
📞 Hotline: 0962 282 418
