Câu hỏi: Cháu 16 tuổi quan hệ yêu đương khiến bạn gái 15 tuổi có thai: có phạm tội không? Có bị đi tù không?
Trả lời câu hỏi này, luật sư Trần Thị Hiền- Giám đốc Công ty luật Hiền Phúc Hà Nội có chia sẻ như sau:
Tình yêu tuổi học trò, có lẽ là tình cảm trong sáng và đẹp đẽ nhất của đời người, nó xuất phát từ tình cảm trong sáng không toan tính vụ lợi, thường là những cảm xúc dung động đầu đời, là mối tình đầu tiên sẽ mang theo những hoài niệm nhớ nhung suốt về sau này khi chúng ta trưởng thành. Nó cũng mãnh liệt, khát vọng và đầy cám giỗ bởi sự tò mò, hiếu động, tinh nghịch, thích khám phá của lứa tuổi học trò.
Yêu đương học trò, trong trường hợp cháu là hoàn toàn tự nguyện, sẽ là mối tình đẹp nếu như không để lại hậu quả đáng tiếc là bạn gái có thai, gia đình bạn gái đòi kiện cáo. Tuy nhiên Pháp luật Việt Nam, cụ thể là Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ dung năm 2017 cũng có rất nhiều nhân văn khi xét đến độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, và đặc biệt là với tội “giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” quy định tại Điều 145 BLHS.
1) Căn cứ pháp lý:
- Điều 12 BLHS:
- Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự (TNHS) về mọi tội phạm (trừ một số tội phạm rất đặc thù do luật quy định khác).
- Người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu TNHS với một số tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.
- Điều 145 BLHS – Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi, quy định “Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu không thuộc các trường quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 đến 05 năm” Như vậy:
- Chủ thể của tội này là “người từ đủ 18 tuổi trở lên”.
- Nếu phạm tội mà làm nạn nhân có thai là tình tiết tăng nặng khung hình phạt.
- Đây không phải là tội “khởi tố theo yêu cầu bị hại”; cơ quan tố tụng có thể khởi tố dù gia đình có yêu cầu hay không, miễn đủ dấu hiệu tội phạm.
2) Áp dụng cho trường hợp nêu hỏi
- Cháu đủ 16 tuổi. Bạn gái (theo cách hỏi) thuộc nhóm từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi và có thai.
- Xem xét Điều 145: tội danh này chỉ áp dụng cho người từ đủ 18 tuổi trở lên.
⇒ Cháu 16 tuổi không thể là chủ thể của Điều 145, nên không bị truy cứu TNHS theo Điều 145, kể cả có thai và kể cả hai bên tự nguyện.
3) Những rủi ro pháp lý khác cần lưu ý
- Hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142) hoặc hiếp dâm (Điều 141) chỉ đặt ra nếu có cưỡng ép, đe doạ, dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ, hoặc nạn nhân không tự nguyện.
- Với dữ kiện bạn nêu là “yêu đương, tự nguyện”, không có dấu hiệu cưỡng bức, nên không cấu thành hiếp dâm.
- Dâm ô với người dưới 16 tuổi (Điều 146) áp dụng khi có hành vi dâm ô (xâm hại tình dục nhưng không nhằm mục đích giao cấu). Trường hợp đã là quan hệ giao cấu tự nguyện thì không chuyển sang Điều 146.
- Hôn nhân: Luật Hôn nhân & Gia đình quy định tuổi kết hôn: nam từ đủ 20, nữ từ đủ 18. Cháu 16 tuổi và bạn gái chưa đủ 18 ⇒ không đủ điều kiện kết hôn; tổ chức tảo hôn (làm lễ cưới, dựng vợ gả chồng trái luật) có thể bị xử phạt hành chính đối với người tổ chức/duy trì tảo hôn (thường là người lớn đứng ra tổ chức), không phải xử lý hình sự cháu trong bối cảnh này.
4) Gia đình bạn gái “kiện” thì thế nào?
- Về hình sự:
- Điều 145 không áp dụng vì cháu chưa đủ 18 tuổi.
- Nếu không có yếu tố cưỡng bức, không có tội danh hình sự khác phù hợp với tình tiết “tự nguyện”.
- Do đó, khả năng khởi tố – truy tố – xét xử hình sự đối với cháu trong bối cảnh “tự nguyện” là không đặt ra.
- Về dân sự – hộ tịch:
- Dù chưa đủ tuổi kết hôn, đứa trẻ sinh ra vẫn là con chung; gia đình có thể thực hiện thủ tục xác định cha cho con (nếu cần).
- Sau khi xác định cha, người cha có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con theo Luật Hôn nhân & Gia đình, không phụ thuộc vào quan hệ hôn nhân có được đăng ký hay không.
- Về hành chính:
- Nếu gia đình hai bên tổ chức cưới hỏi khi chưa đủ tuổi kết hôn, người tổ chức, môi giới tảo hôn có thể bị xử phạt hành chính theo nghị định xử phạt trong lĩnh vực hôn nhân gia đình.
5) Lời khuyên thực tiễn cho gia đình
- Bình tĩnh pháp lý: Xác định rõ độ tuổi chính xác của bạn gái (giấy khai sinh/CCCD). Chỉ cần cháu chưa đủ 18 tuổi, Điều 145 không thể áp dụng với cháu.
- Tôn trọng sức khỏe, quyền lợi người mang thai: Hai gia đình nên thống nhất kế hoạch chăm sóc thai sản, giữ bằng chứng chi phí để thuận lợi khi giải quyết nghĩa vụ cấp dưỡng sau này.
- Thủ tục hộ tịch: Khi con sinh ra, làm thủ tục nhận cha, con theo quy định; điều này không đồng nghĩa là kết hôn.
- Tránh tảo hôn: Không tổ chức “đám cưới” theo hình thức vợ chồng khi chưa đủ tuổi kết hôn để tránh xử phạt hành chính cho người tổ chức/duy trì tảo hôn.
- Tư vấn chuyên sâu: Nếu phía gia đình bạn gái vẫn có ý định “kiện”, hãy làm việc với luật sư để rà soát toàn bộ chứng cứ (tin nhắn, lời khai, khám thương, bối cảnh…) chứng minh tự nguyện, không có cưỡng ép.
6) Kết luận ngắn gọn
- Với dữ kiện cháu 16 tuổi, quan hệ tự nguyện với bạn gái từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi dẫn đến có thai:
- Không bị truy cứu theo Điều 145 BLHS vì chủ thể tội này phải từ đủ 18 tuổi trở lên.
- Không đi tù nếu không có dấu hiệu cưỡng bức, đe doạ, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ…
- Về dân sự, vẫn phải thực hiện nghĩa vụ với con (xác định cha, cấp dưỡng).
- Không đủ điều kiện kết hôn vào thời điểm hiện tại; tránh tảo hôn.
📞 Liên hệ Luật sư Hiền Phúc – Tư vấn pháp lý:
– Địa chỉ giao dịch: P428-VP3, Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hà Nội;
– Hotline: 0962 282 418;
– Email: hienphuchn@gmail.com;
– Website: hienphuclaw.com.
